2025 yılı Ekim ayında, yapay zekanın (YZ) toplumsal, hukuki ve etik boyutlarıyla ilgili dünya genelinde ve Türkiye’de öne çıkan önemli gelişmeleri ele alıyoruz.
Küresel Etkinlikler
RISE AI Konferansı – University of Notre Dame (6‑8 Ekim 2025)
Notre Dame Üniversitesi’nin Lucy Aile Enstitüsü, ilk RISE AI Konferansını düzenleyerek yapay zeka teknolojilerinin sorumlu, kapsayıcı, güvenli ve etik geliştirilmesini öne çıkardı. Konferans, RISE çerçevesindeki (Responsibility, Inclusion, Safety & Ethics) konulara odaklandı .
Kaynak: Lucy Family Institute for Data & Society
Future of AI Governance & Ethics Summit – Berlin (15‑16 Ekim 2025)
Berlin’de düzenlenen bu zirve; algoritmik önyargı, etik denetim, insan unsurunun süreçlerde tutulması ve etki değerlendirme araçları gibi konularla yapay zeka yönetişimi, şeffaflık, adalet ve güvenliğe odaklandı . Zirvede katılımcılar ayrıca AB Yapay Zeka Yasası ile küresel düzenleyici gündemi değerlendirdiler.
Kaynak: Tech Track
Symposium on Responsible AI – Fordham Üniversitesi, New York (16‑17 Ekim 2025)
Fordham Üniversitesi, etik ve sürdürülebilir AI kullanımı üzerine farkındalık yaratmak amacıyla “Responsible AI” sempozyumu düzenledi. Etkinlik, hukukçular, akademisyenler ve uygulayıcıları buluşturdu.
Kaynak: Fordham University
AI Law, Ethics, Safety & Compliance Konferansı – Washington D.C. (8‑9 Ekim 2025)
American Conference Institute (ACI) tarafından düzenlenen konferans, yapay zeka hukuku ve etik uyumluluk konularına odaklandı. 7 Ekim’de düzenlenen ön atölyeler, ajanik modeller ve büyük dil modelleri üzerineydi. Oturumlarda ABD AI politika ortamı, yapay zeka yönetişimini hızla operasyonelleştirme, önyargıları ortadan kaldırma ve paydaş güveni inşa etme konuları tartışıldı.
Kaynak: American Conference Institute
8. AAAI/ACM Conference on AI, Ethics and Society (AIES‑25) – Madrid (20‑22 Ekim 2025)
Yapay zeka etiği araştırmaları için önemli bir buluşma noktası haline gelen Madrid’de düzenlenen konferansta; güvenilirlik, adalet, mahremiyet, yönetişim, insan‑AI etkileşimi ve sosyal etkiler gibi temalar yer aldı. Konferans, disiplinler arası yaklaşımları teşvik ederek hukuk, politika, sosyal bilimler ve etik alanlarından araştırmacıları davet etti.
Kaynak: AAAI
Georgia Tech – Summit on Responsible Computing, AI and Society (27‑29 Ekim 2025)
Georgia Tech School of Interactive Computing; sağlık, sürdürülebilirlik, insan merkezli AI ve politika gibi temalarla sorumlu bilişim konusunu tartışan bir zirve düzenledi. Açılış konuşmasında Dr. Rumman Chowdhury, generatif AI’de insan özerkliğini güçlendirmenin önemine vurgu yaptı. Zirve kapsamında doktora öğrencilerine yönelik bir konsorsiyum da düzenlendi; katılımcılar sponsor firmalarla etkileşim kurdu.
Kaynak: Georgia Tech
AI Governance Conference – Dataversity (22 Ekim 2025)
Bu çevrim içi konferans, kurumsal yapay zeka yönetişimi ve risk yönetimi üzerine odaklandı. Kapsamlı vaka analizleri ve çerçeveler sunuldu. Etkinlik, yapay zeka gelişmelerine ayak uydurmak için çevik yönetişim stratejileri vurguladı.
Kaynak: AIGOV
Georgetown University – “What Makes Us Human in the Age of AI” (15 Ekim 2025)
Georgetown University’nin Dijital Etik Merkezi, AI öncülerinden De Kai’yi ağırladı. De Kai, yeni kitabı Raising AI ve yapay zeka çağında insanın ne anlama geldiği üzerine konuştu . Program, insan merkezli yaklaşımın AI sistemlerinde önemine vurgu yaptı.
Kaynak: Georgetown University
Agents4Science Konferansı – 14 Ekim 2025
Doğa Bilimleri dergisi Nature’deki habere göre Agents4Science isimli konferansta makalelerin yazımı ve hakemlik süreci tamamen AI botları tarafından yapıldı . Bu deneysel etkinlik, AI’nin akademideki rolü konusunda tartışmaları tetikledi.
Kaynak: Nature
Küresel Politika Gelişmeleri ve Açıklamalar
Vietnam – Ulusal AI Etiği Raporu (28 Ekim 2025)
UNESCO ve Vietnam Bilim ve Teknoloji Bakanlığı, Vietnam’ın yapay zeka etiği değerlendirmesini yayımladı. Raporda, AI ekosisteminin beş boyutta değerlendirilmesi, etik ilkelere daha güçlü entegrasyon ve kapsayıcı yapay zeka geliştirme önerileri yer aldı . Vietnam Bilim ve Teknoloji Bakanı, AI’nin insan merkezli olması gerektiğini vurguladı ve bir Ulusal AI Etik Komitesi kurulması ile etik eğitimin müfredata eklenmesi gibi öneriler sundu.
Kaynak: UNESCO
AB: AI Act Uygulama Destekleri (8 Ekim 2025)
Avrupa Komisyonu, AI Act Service Desk ve Tek Bilgi Platformunu devreye aldı; uygulamada uyum ve hukuki belirlilik için merkezî destek noktaları oluşturuldu. Platformun amacı: AB AI Act’in sorunsuz ve etkili bir şekilde uygulanmasını desteklemek ve güvenilir yapay zekanın yaygınlaştırılması ve Avrupa genelinde inovasyonun artırılması için gereken hukuki güvenceyi sağlamak.
Kaynak: AB
AB: Sanayi ve Bilime Odaklı Yeni Strateji Duyuruları (8–9 Ekim 2025)
Avrupa Komisyonu, Avrupa’nın YZ sektöründe ve bilimde önde kalmasına yardımcı olacak iki strateji ortaya koydu . “Apply AI” ve “AI in Science” stratejileri ile sanayide ve bilimde etik-uyumlu yaygın kullanım hedefi yinelendi; rekabetçilik ve egemenlik vurgusu arttı.
Kaynak: AB
IMF’den küresel uyarı (13 Ekim 2025)
IMF Başkanı Kristalina Georgieva, ülkelerin önemli bir bölümünde yapay zekanın hızla yaygınlaşmasıyla başa çıkmak için gerekli düzenleyici ve etik temele sahip olmadığını söyledi. Bunun eşitsizlik riskini büyüttüğünü açıkladı ve sivil toplum örgütlerini “alarm zillerini çalmaya” çağırdı.
Kaynak: Reuters
Avrupa Birliği – ApplyAI Stratejisi ve Dijital Omnibus (Ekim 2025)
CDT Europe’un AI Bülteni’ne göre, Avrupa Komisyonu ApplyAI stratejisini tanıttı. Strateji, AI’yi kamu ve özel sektörde yaygınlaştırmak, iş gücünü yetiştirmek ve yapay zeka enerjisi tüketimini raporlama standartlarını geliştirmek gibi amaçlar içeriyor . Strateji ayrıca AI kullanımı için çok paydaşlı forum ve gözlemevi kurulmasını öngörüyor. Ayrıca AB’nin Dijital Omnibus tasarılarına ilişkin kamu danışmasında, sivil toplum kuruluşları temel hakların korunması gerektiğini savunurken, endüstri temsilcileri yüksek riskli hükümler için erteleme ve esneklik talep etti.
Kaynak: Center for Democracy and Technology
ABD Eyalet Yasaları ve Federal İnisiyatifler
Kaliforniya: 29 Eylül 2025’te Kaliforniya Valisi, Transparency in Frontier AI Act (SB 53) yasasını imzaladı. Yasa, gelişmiş AI modellerinin geliştiricilerine şeffaflık yükümlülükleri getiriyor ve ihlal başına 1 milyon $’a kadar ceza öngörüyor.
Illinois: 4 Ağustos 2025’te yürürlüğe giren Wellness and Oversight for Psychological Resources Act (HB 1806), mental sağlık hizmetlerinde AI kullanımını düzenliyor; AI’nin bağımsız terapötik kararlar almasını veya insan onayı olmadan tedavi önerileri üretmesini yasaklıyor.
Federal Seviye: ABD Ticaret Bakanlığı, 21 Ekim 2025’te American AI Exports Program’ı başlattı. Program, ABD AI teknolojilerinin yurt dışına ihracatını teşvik ediyor ve 23 Temmuz’daki Başkanlık kararnamesinde belirtildiği üzere ABD’nin küresel AI liderliğini güçlendirmeyi hedefliyor.
Kaynak: Baker Bots
İş Dünyası Yaklaşımları
Thomson Reuters 2025 Emerging Technology & Generative AI Forumu
Forumda konuşan uzmanlar, profesyonel hizmet firmalarının AI entegrasyonunda “değer–risk–uygulama” dengesine dikkat etmeleri gerektiğini belirtti. Panelistlere göre etik sorumluluk tüm kuruma aittir; insan yaratıcılığı ve geri bildirim, sorumlu AI geliştirmede vazgeçilmezdir .
Kaynak: Thomson Reuters
AI ve Akıl Sağlığı Riski Açıklaması
OpenAI, ChatGPT kullanımına ilişkin dahili ölçümlerini kamuoyuyla paylaştı. Şirket, haftalık kullanıcıların yaklaşık %0,07’sinin psikotik veya manik krize dair işaretler gösterdiğini ve yaklaşık %0,15’inin intihar eğilimi veya sağlıksız duygusal bağımlılık belirtileri içerdiğini açıkladı . Bu açıklama, Wired ve The Guardian’da geniş yankı buldu ve şirketin psikologlarla çalışarak yanıt kalitesini iyileştirdiği belirtildi. Guardian’ın haberine göre, haftada bir milyondan fazla ChatGPT kullanıcısı mesajlarında intihar planlamasına dair göstergeler içeriyor; 560 bin kullanıcı psikotik veya manik kriz belirtileri gösteriyor. Bu ifşaat, bir gencin intiharıyla ilgili açılan dava ve FTC’nin çocuk ve gençlere yönelik chatbot’ları incelemesi gibi olayların ardından geldi .
Kaynak: AI Incident Database
Türkiye’de Etkinlikler ve Gelişmeler
Yapay Zeka Zirvesi 2025 Ankara – MÜSİAD Dijital ve Gençlik ve Spor Bakanlığı (22 Ekim 2025)
Etkinlik İçeriği: MÜSİAD Dijital ve Gençlik ve Spor Bakanlığı, Ankara’daki konferans salonunda Yapay Zeka Zirvesi 2025’i düzenledi. Duyuruda, paneller, atölye çalışmaları ve vaka sunumları ile dolu bir gün gerçekleştirildiği, akademi, kamu ve özel sektörden katılımcıların geleceğin yapay zekasını değerlendirdiği ve #TamBağımsızDijital vizyonuna destek verdikleri belirtildi.
Kaynak: tambagimsizdijital.org
Türkiye Yapay Zeka Zirvesi – TRAI (23 Ekim 2025 İstanbul, 24 Ekim 2025 Online)
Türk Yapay Zeka İnisiyatifi (TRAI), Türkiye Yapay Zeka Zirvesini “Zekanın Ötesi” temasıyla düzenledi. Web sayfasında, 23 Ekim 2025’te Wyndham Levent İstanbul’da yüz yüze oturumların, 24 Ekim’de ise çevrim içi oturumların yapıldığı belirtiliyor.
Kaynak: TRAI
Yapay Zeka Zirvesi’25 – BTK Akademi, Google Türkiye ve Girişimcilik Vakfı (21 Ekim 2025)
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) ev sahipliğinde düzenlenen Yapay Zeka Zirvesi’25; Google Türkiye ve Girişimcilik Vakfı iş birliğiyle gerçekleştirildi. Etkinlik, yapay zeka ile dijital dönüşümün geleceğini tartışmak amacıyla panel oturumları ve datathon/hackathon yarışmaları içerdi. Katılım ücretsiz olup, kayıtların 19 Ekim’e kadar sürdüğü duyuruldu.
Kaynak: BTK Akademi
MEB’den “Eğitimde Yapay Zeka Etiği Tavsiyeleri” e-kitabı (25 Ekim 2025)
Eğitimde yapay zekanın etik, kapsayıcı ve insan odaklı kullanımına rehberlik edecek “Yapay Zeka Etiği Tavsiyeleri” kitapçığı kamuoyuyla paylaşıldı. Kitapçık öğrenme ortamlarında, öğrenci güvenliği, mahremiyet, şeffaflık, veri minimizasyonu gibi alanlarda, YZ’nin etik, kapsayıcı ve insan odaklı kullanımına yönelik ilkeleri içeriyor.
Kaynak: MEB
MEB Yapay Zeka Uygulamaları Etik Kurulu Yönergesi (23 Ekim 2025)
Yeni yönerge, MEB bünyesinde Yapay Zeka Uygulamaları Etik Kurulu kurulmasını öngörüyor. Kurulun Yapısı: 11 üyeden oluşan kurulda Talim ve Terbiye Kurulu başkanı, Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürü, kamu kurumları, akademi, özel sektör ve STK temsilcileri yer alacak. Görevler: Kurul, “Eğitimde Yapay Zeka Uygulamaları İçin Etik Rehber” hazırlayacak ve uygulamaları izleyecek; illerde ve okullarda yönlendirme komisyonları kurulacak . Öğretmenler, AI uygulamaları için öğrenci gizliliğini ve güvenliğini sağlayan “Etik Beyan Formu”nu doldurmakla yükümlü olacak.
Kaynak: AA
TÜBİTAK – Üretken Yapay Zeka’nın Sorumlu ve Güvenilir Kullanımı Rehberi (28 Ekim 2025)
TÜBİTAK, araştırma destek süreçlerinde üretken yapay zeka kullanımını düzenlemek için “Sorumlu ve Güvenilir UİZ Kullanımı Rehberi”ni yayımladı. Rehber, proje başvurularında AI kullanımının şeffaf şekilde beyan edilmesini, gizli verilerin korunmasını ve değerlendiricilerin tarafsızlığının sağlanmasını zorunlu kılıyor.
Kaynak: TUBİTAK
KVKK & Bilkent Hukuk semineri (1 Ekim 2025, Ankara)
Konferansta, yapay zeka etiği ve hukuku ile kişisel verilerin korunması hukukunun kesişim alanındaki güncel meseleler, ulusal ve uluslararası gelişmeler ışığında ele alındı. “Veri, Yapay Zekâ ve Hukuk: Sınırlar, Riskler, Uygulamalar” başlıklı etkinlikte hukukî-etik riskler, denetim ve uygulamar tartışıldı.
Kaynak: Bilkent Üniversitesi
İstanbul Privacy Summit 2025 (16–17 Ekim 2025, İstanbul)
Veri koruma ve mahremiyete ilişkin önemli zirvelerden biri olarak kabul edilen “İstanbul Privacy Summit” gerçekleştirildi. Dijital dünyada gizlilik, veri güvenliği ve etik teknoloji kullanımını küresel bir bakış açısıyla ele alan, “Küresel Trendler, Kıtalararası İş Birliği: Yapay Zeka, Veri ve Siber Güvenlik Düzenlemeleri” temasıyla düzenlenen zirvede, yapay zeka alanındaki son gelişmeler de değerlendirildi.
Kaynak: KVKK
Değerlendirme ve Öne Çıkan Eğilimler
- Çok Paydaşlı Yönetişim Yaklaşımları: Ekim 2025’te düzenlenen uluslararası konferanslar ve AB’nin ApplyAI stratejisi, yapay zeka yönetişiminde kamu, özel sektör ve sivil toplumun birlikte çalışması gerektiğini vurguluyor. Türkiye’de MEB ve TÜBİTAK, etik kurullar ve rehberler oluşturarak benzer bir çok paydaşlı yaklaşımı benimsemektedir.
- Eğitimde ve Kamu Politikasında Etiğe Odaklanma: MEB’in etik kitapçığı ve etik kurul yönergesi, Türkiye’de özellikle eğitim alanında YZ’nin sorumlu kullanımını sağlamayı hedefliyor . Bu çabalar, Vietnam’ın ulusal raporu ve AB–ABD politikaları gibi küresel gelişmelerle paralel yürümektedir.
- Şeffaflık ve Hesap Verebilirlik: Kaliforniya’nın SB 53 yasası ve OpenAI’nin mental sağlık verilerini açıklaması, gelişmiş modellerde şeffaflık talebinin arttığını gösteriyor . İlinois yasası, YZ’nin sağlık hizmetlerinde insan onayı olmadan hareket etmesini sınırlandırarak hesap verebilirliği güçlendiriyor.
- Yapay Zeka ile İlgili Toplumsal Riskler: ChatGPT’nin mental sağlık üzerindeki olası riskleri ve YZ’nin tıbbi alanda yetkisiz kararlar vermesi endişe yaratıyor . Bu durum, düzenleyici çerçevelerin ve etik gözetimin gerekliliğini vurgulamaktadır.
- Türkiye’de Büyüyen Yapay Zeka Ekosistemi: Ekim 2025’te Ankara ve İstanbul’da düzenlenen zirveler ve BTK Akademi, MÜSİAD ve TRAI gibi aktörlerin etkinlikleri, Türkiye’nin yapay zeka alanında ulusal vizyonunu güçlendirdiğini gösteriyor. Bu etkinlikler, gençlerin ve girişimcilerin YZ ekosistemine aktif katılımını teşvik ediyor.
* Bu rapor, ChatGPT5 ile oluşturulmuştur. 2025 yılı Ekim ayında yapay zeka etiği ve sorumlu AI alanında gerçekleşen önemli etkinlikleri, politika gelişmelerini ve vakaları özetlemektedir.